Tekst The Second Individuation Process of Adolescence został opublikowany przez Blosa w 1967r. Autor pokazuje w nim, iż w adolescencji prawidłowy rozwój wyraża się nie tylko w procesie wycofywania zaangażowania (separacji) z obiektów dziecięcych (postaci rodziców, opiekunów). Wyraża się także w tym, iż ego odnawia kontakt z dziecięcym popędem i dziecięcymi stanami ego. W ten sposób następuje nasilenie regresji do potrzeb, stanów ego z poprzednich etapów rozwoju. Uznaje się to za proces normatywny, niezbędny w prawidłowym rozwoju, w “zdrowym przejściu” przez okres adolescencji. Funkcją regresji (w służbie rozwoju) byłoby m. in. ponowne przepracowanie dziecięcych konfliktów jakże potrzebne do osiągnięcia stabilnej tożsamości.

Wycofanie zaangażowania z dziecięcych obiektów przywiązania na przemian z nasileniem regresywnych potrzeb zależności i stanów ego tworzy adolescentną dynamikę – labilność emocjonalną, labilność w postrzeganiu “ja”, zmienne stany ego, normatywną skłonność do zachowań acting-out.

Adolescent musi skontaktować się z emocjonalnym zaangażowaniem z okresu niemowlęctwa i wczesnego dzieciństwa, po to, aby następnie móc wyzbyć się tych wczesnych kateksji. Tylko wtedy dzieciństwo stanie się wspomnieniem. Wg Blosa tylko wtedy działanie libido nada dojrzewaniu tą charakterystyczną emocjonalną intensywność i siłę.

Proces powtórnej indywiduacji w adolescencji byłby czymś normatywnym, a wnikliwa i uważna obserwacja pozwala różnicować patologiczne przejawy tego procesu:

-sztywna, nieadekwatnie nasilona separacja od postaci rodziców – ucieczki, negatywizm, agresywna dewaluacja autorytetów (Blos tłumaczy to nadmiernym oporem przed pojawiającą się regresją). Utrzymanie emocjonalnego i/lub fizycznego dystansu do rodziny/rodziców powoduje, że proces wewnętrznej separacji staje się zbędny, zostaje zatrzymany.

-inną formą patologicznej separacji jest separacja pozorna, gdy adolescent co prawda tworzy relacje rówieśnicze, lecz jedynie zastępują one dziecięce zależności, a nie służą indywiduacji. Blos pisze o grupach rówieśniczych w tym okresie, iż pozwalają na identyfikację i eksperymentowanie z różnymi rolami bez wiązania się z nimi na stałe. Dzięki temu są przede wszystkim sposobem na zerwanie dziecięcych zależności (poza możliwością  nawiązania nowych, stałych, osobistych i intymnych relacji).

-patologia narcystyczna – wycofanie libido z obiektów oraz przekierowanie na self. Skutkuje nadmiernym skupieniem na sobie, fantazjach o własnej omnipotencji, niezależności od obiektów z dzieciństwa. Zatrzymanie tutaj indywiduacji kształtuje patologiczny narcyzm (m.in. spłycenie, zubożenie relacji z innymi, sztywne, wielkościowe “ja”).

---

---

Źródło:
Blos Peter, The Second Individuation Process of Adolescence, The Psychoanalytic Study of the Child, 1967, Vol. 22.